Folly TIGGEL – Wehe-den Hoorn
Naast de N361 ter hoogte van de rotonde bij Wehe-Den Hoorn staat een folly met de naam Tiggel. Een kunstwerk dat een ode is aan de moderne rode baksteen van Groninger klei, die zo’n belangrijke rol speelt in de architectuurgeschiedenis van deze provincie.
Groninger baksteen
Na de introductie van de kloostermoppen in de Middeleeuwen werden steeds meer gebouwen in de provincie opgetrokken uit gebakken stenen van Groninger klei. Kloosters en kerken, maar ook hoeves en steenhuizen. De kloostermop heeft na het bakken een typisch oranjerode kleur, en daarmee werd deze kleur beeldbepalend voor het uiterlijk van de regio.
Toen in het midden van de 19e eeuw de bevolking sterk groeide nam ook de vraag naar bakstenen enorm toe. Het ambachtelijke productieproces van bakstenen werd steeds meer gemechaniseerd. Deze ontwikkeling ging hand in hand met de toenemende industrialisatie wereldwijd.
Waar de oorspronkelijke kloostermoppen nog handmatig werden geproduceerd in verschillende groottes en kleurtinten (door het bakken), werd de moderne baksteen steeds meer gestandaardiseerd en grootschalig toegepast, ook in goedkopere (sociale) woningbouw. Het kunstwerk is een ode aan deze baksteen, en de belangrijke rol ervan in de geschiedenis, opbloei en welvaart van de provincie Groningen.
Architectuur
Met de komst van de standaard baksteen was ook grootschalige toepassing in de architectuur mogelijk. Aan het eind van de 19e eeuw produceerden zo’n 80 steenfabrieken in de provincie Groningen ruim 60 miljoen bakstenen voor (sociale) woningbouw, kerken, scholen en publieke gebouwen.
Aan het begin van de 20e werd een afgeleide bouwstijl van de Amsterdamse school veel toegepast, waarvan we overal in de stad en Provincie nog talloze voorbeelden kunnen vinden.
Bekende architecten uit die periode waren o.a. Siebe Jan Bouma en Egbert Reitsma. Beiden zijn ook aangesloten geweest bij kunstenaarsvereniging De Ploeg. Tevens is dit een mooie link met de in Wehe-den Hoorn toekomstige Ploegcentrum.
Typisch aan deze architectuur is de expressionistische bouwstijl, waarbij in elkaar grijpende volumes werden uitgevoerd in metselverbanden van rode bakstenen.
TIGGEL
Het kunstwerk met de titel TIGGEL is een eerbetoon aan deze standaard roodbakken steen en de expressionistische architectuur die zijn hoogtij vierde aan het begin van de 20e eeuw. ‘Tiggel’ is afgeleid van het oud Gronings woord ‘Tiggeln’, dat steenbakken betekend.
Vier volumes -in de verhouding van de standaard baksteen- stapelen in elkaar, en worden trapsgewijs opgeheven, waardoor een interessante architectonische compositie ontstaat.
concept
Net als bij gebouwen uitgevoerd in deze expressionistische stijl levert het samenspel van de volumes een de wisselende vlakverdeling op bij de verschillende aanzichten. Met ziet daarbij telkens een andere, nieuwe contour, waarbij verhouding en geometrie een belangrijke rol spelen.
bovenaanzicht
De ‘huid’ van het kunstwerk bestaat uit gebroken bakstenen. Dit kunstwerk verwelkomt en biedt onderdak aan diverse soorten fauna, met inbegrip nestkasten voor mussen, gierzwaluwen en spreeuwen. Daarnaast zijn er stootvoegen voor vleermuizen.
foto: Janna Bathoorn
Project N361 Tussen Wad tot Stad
Opdrachtgever Provincie Groningen & House of Design
Aannemer: Macadam
Ingenieursbureau: Nepocon
Metselaars: Keizer Staingoud
Verlichting: Lichtpunt
